بازی هایی برای افزایش دقت و تمرکز در کودکان

مهارت تمرکز چیست؟ 

مهارت تمرکز یک توانایی ذهنی است که با آن فرد می‌تواند تمام توجه‌اش را بر روی یک موضوع خاص بگذارد به طوری که عوامل دیگر مانع انجام کار او نشوند. همه‌ ما دوست داریم در کاری که انجام می‌دهیم بهترین باشیم و توانایی‌های خود را در بالاترین سطح ارائه بدهیم ولی همیشه عواملی مانند افکار، احساسات گوناگون و صداهای مزاحم وجود دارند و نمی‌گذارند روی کارمان تمرکز کنیم.

مفهوم تمرکز فراگیر است و شامل حواس پنجگانه انسان می شود و همه ی این حواس نیاز به تمرکز دارند و با انجام ورزش های تقویت تمرکز می توان، تمام حواس پنج گانه را تقویت کرد و به ذهنی با عملکرد بالا دست یافت.

مفهوم دقت :

دقت شامل زیر مجموعه ای از دقت دیداری و شنیداری است. بسیاری از اوقات مشکلات یادگیری دانش آموزان ناشی از ضعف مهارت های دیداری آنها ازقبیل: دقّت، توجّه و تمیز دیداری است. تمیز دیداری؛ یعنی،قدرت برقراری تفاوت میان دومحرّک براساس ویژگی های معیّن.
کودکی که تفاوت میان «ک» و«گ» را نمی شناسد هنگام دیدن هریک از این دو حرف ویژگی های بخصوص آنها را تشخیص نمی دهد، همچنین درمورد حروف مشابه دیگر مانند:ب- ت/ س- ش/ ع- غ/ ح- خ/و…قادر به تشخیص از یکدیگر نبوده وآنها را با هم اشتباه می گیردو یا ممکن است نتواند میان جفت کلمه هایی چون«یاران» و«باران» تفاوت قایل شود.
این کودکان باید تفاوت هایی که سبب تفکیک (ج- ح/ ت- ب/ د- ذ/ ک- گ/ ف- ق/و…) می شود را بیاموزند. آن عدّه ای که از آموختن این اختلاف ها عاجزند بی تردید در یادگیری پاره ای از مفاهیم ریاضی، خواندن، نوشتن وبخصوص دیکته نویسی با دشواری روبرو خواهند بود.
مشکلات تمیز دیداری را می توان در کودکان کم سال تر نیز مشاهده کرد. ناتوانی مقایسه ی اندازه ها، اشکال یا اجسام گوناگون نشانگر وجود مسائل تشخیص دیداری است.
این کودکان ممکن است در دقّت دیداری نیز، دچار مشکل باشند.برای مشاهده تمرین برای افزایش دقت و تمرکز کودکان حتما مقاله زیر بخوانید.

کدام کودکان نمی توانند تمرکز کنند؟

کودکانی که مبتلا به اختلال نقص توجه هستند، توجه کلی خوبی دارند اما نمی تواند تمرکز کنند، مثلا در یک کلاس صدای وزوز مگس، صدای خش خش برگ های درختان پشت پنجره، پچ پچ بچه ها، سوراخ های موجود در سقف کلاس، صدای دریچه کولر که باد در آن می وزد و… توجه آنها را به خود جلب می کند اما قادر به فیلتر کردن هیچ یک از آنها و تمرکز روی حرف های معلم یا نوشته های روی تخته سیاه نیستند. به عبارتی، توجه جزیی ندارند و نمی توانند تمرکز کنند. این کودکان، آدم های هوشیاری هستند آنقدر که شاید هیچ کس به اندازه آنها هوشیاری نداشته باشد اما توجه دقیق و تمرکز ندارند یا نمی توانند بین دو نوع توجه سیال باشند.

شواهد نشان می دهد این کودکان در وضعیت های خاص، قادر به تمرکز هستند مثلا حین تماشای برنامه مورد علاقه تلویزیونی یا مثلا بازی با یک قفل رمزدار. این نشان می دهد بازی با وسیله مورد علاقه یا همراهی با یک بزرگ تر در انجام یک کار به تمرکز آنها کمک می کند. لیواین یکی از استادان علم روان شناسی، معتقد است کودکانی که در سن پایین توجه خاص و تمرکز ضعیفی دارند، در بزرگسالی ممکن است افراد قابلی شوند و نقص توجه در آنها از بین برود.

 چگونه توجه و تمرکز کودکان را افزایش دهیم؟

برای کار روی توجه و تمرکز کودکان، اولین قدم جلب توجه آنهاست. برای این کار باید روش هایی را به کار بگیریم که برای کودک جذاب و بازی گونه باشد. در این صورت توانمندی های کودک در زمینه توجه به نحوی گسترش می یابد که در طول زندگی برای وی مفید خواهد بود. سعی ما بر این است که به کودکان مهارت هایی را آموزش دهیم تا هر دو نوع توجه را داشته باشند. در شیرخوارگی که مغز در حال رشد است، باید روی توجه کلی کار کرد. افزایش تجربه ها و انجام بازی هایی که مهارت توجه را افزایش می دهند، در این میان بسیار کمک کننده است.

در سنین بالاتر یعنی پیش دبستانی یا دبستان، می توان از بازی هایی استفاده کرد که کودک را وارد جزییات زندگی می کند و به عبارتی تمرکز وی را افزایش می دهد. هر چه توجه در یک کودک افزایش یابد، در آینده میزان تمرکز او بالاتر خواهد رفت. مثلا اگر در سن پایین با کودکی در مورد گل وحشی صحبت کنیم، در بزرگسالی وقتی وارد یک باغ گل می شود، توجهش بیشتر به گل های وحشی خواهد بود و روی آنها تمرکز می کند. نکته ای که لازم است مورد توجه قرار گیرد، تازگی و نوظهوری مطالبی است که به کودک آموزش داده می شود. اگر مطلبی تازگی داشته باشد، باعث برانگیختگی و افزایش دقت هنگام یادگیری می شود. وقتی مطلبی تازگی ندارد، کودک حس خستگی و خواب آلودگی پیدا می کند. در مدرسه برای آنکه توجه دانش آموزان را جلب کنیم، باید مطالب نوظهور باشند. بچه ها به همین دلیل به کارهای گروهی و متواتر علاقه نشان می دهند.برای افزایش تمرکز کودک 7 ساله و سنین پایین تر حتما مقاله 10 راهکار افزایش دقت و تمرکز در کودکان را بخوانید.

10 بازی برای بالا بردن دقت و تمرکز کودکان

 1 – بازی قایم کردن و پیدا کرن (پیدا کن و بگو)

روش بازی به این صورت است که چند وسیله را جلوی کودک بچینید. به او چند ثانیه فرصت بدهید که به آن‌ ها نگاه کند، سپس روی وسایل را بپوشانید یا چشم‌ هایش را ببندید و یکی از وسایل را بردارید. از کودک بخواهید که به شما  بگوید کدام وسیله حذف شده است.

هدف از این بازی  تقویت حافظه تصویری و تمرکز روی جزئیات است.

2- بازی با لیوان ها (لیوان های وارونه )

روش بازی: یک توپ را زیر یکی ازلیوانها بگذارید ، سپس لیوان ها را جابجا بکنید . کودک باید با دقت لیوان ها را دنبال کند و بگوید که توپ زیر کدام لیوان است.

هدف: تمرین دقت بصری و تمرکز  روی  مسیر حرکت.

3- جمله و دستورالعمل های معکوس

روش بازی : بازی به این صورت است که چند دستور را به کودک برای اجرا می گویید و او باید برعکس آن را انجام دهد. مثال “پای راستت را ببر بالا” و او باید “پای چپش را بالا ببرد”

هدف : بالا بردن تمرکز و دقت 

4- تغییر و جابجایی وسایل 

روش بازی : چند وسیله را به ترتیب جلوی کودک قرار دهید . سپس از کودک بخواهید چشم هایش را ببندد ،  حالا جای وسایل را تغییر دهید و از کودک بخواهید که حدس بزند که کدام وسیله جابجا شده.

هدف: تقویت دقت دیداری و تمرکز بر روی موقعیت‌ ها.

5- تشخیص و ردیابی صدای پنهان

یکی از اعضای خانواده در یکی از اتاق ها با وسیله ای صدا ایجاد می کند وکودک با چشمان بسته باید منبع صدا را پیدا بکند.

هدف : تقویت تمرکز شنیداری

6- حرکت انتخاب جای صحیحی و رنگ صحیح

در این بازی روی زمین دایره یا مربع های رنگی بکشید . سپس از کودک بخواهید مثلا دست راست را روی دایره رنگ آبی و پای چپ را روی دایره زرد قرار دهد.

هدف : هماهنگی چشم و دست

7- نقاشی کردن با دست مخالف 

از کودک بخواهید اگر راست دست است با دست چپ و برعکس نقاشی بکشد.

هدف : تمرکز و دقت

8- تشخیص صداها 

در این بازی ابتدا کودک چشم هایش را می بندد و شما روی وسیله ای ضربه می زنید ، کودک باید تشخیص دهد که  روی کدام وسیله ضربه زده اید و صدای چیست

هدف : تقویت افزایش دقت شنیداری

9 – بازی حافظه 

در این بازی هم می توانید از کارتهای آماده استفاده بکنید و هم خودتان کارت هایی را با تصویر آماده کنید که از هر تصویر دو عدد باشد. سپس آن ها را به پشت برگدانید. کودک باید جای هر دو جفت کارت را پیدا کند.

هدف :تقویت حافظه دیداری

10- دکمه های رنگی : 

در این بازی چند دکمه رنگی هم کنار هم بچین ، سپس کودک باید چند ثانیه نگاه کند ، بعد آن ها را بردار از کودک بخواه تا آن ها را بهمان ترتیب بچیند.

هدف : افزایش دقت و تمرکز