آموزش 7 مهارت اجتماعی مهم به کودکان

مهارت های اجتماعی خوب به کودکان اجازه میدهد تا با دیگران ارتباط مناسبی برقرار کنند. اما مزایای مهارت های اجتماعی برای کودکان فرای قبول ایشان توسط جامعه است. کودکانی که دارای مهارت های اجتماعی بهتری هستند از تمامی مزایای آن بهره خواهند برد. برای مثال، یک بررسی نشان داده است که مهارت های اجتماعی خوب استرس را در کودکان مهدکودکی کاهش میدهند.

مهارت های اجتماعی مجموعه ای از مهارت هایی هستند که با بزرگتر شدن کودکان شما نیاز به اصلاح دائمی و پیوسته دارند. نمیتوان گفت کودکان به طور ذاتی دارای این مهارت ها هستند و یا خیر. میتوان این مهارت ها را با تمرین آموخت و بهبود بخشید.

به دنبال لحظاتی برای کمک به کودکان برای تقویت مهارت های اجتماعی ایشان باشید. برخی مهارت های اجتماعی کاملا پیچیده هستند – مانند اینکه متوجه شوند زمانی که دیگران برای ایشان قلدری میکنند ساکت نمانند و از حق خود دفاع کنند و یا اینکه وقتی با حرفی و یا حرکتی موافق نیستند، حتما عدم موافقت خود را ابراز کنند.

مزایای فراگیری مهارت های اجتماعی

مهارت های اجتماعی برای کودکان مزایای زیادی دارند. از این مزایا میتوان دستیابی به موفقیت در مدرسه و برقراری ارتباط اجتماعی بهتر با دیگران را نام برد.

• نتایج بهتر تحصیلی و شغلی: محققان دانشگاه پن ایالتی و دانشگاه دوک دریافتند کودکانی که در پنج سالگی در به اشتراک گذاشتن، گوش دادن، همکاری و پیروی از قوانین از دیگران بهتر هستند، به احتمال بیشتری به نسبت دیگران وارد دانشگاه های خوب میشوند. همچنین احتمال پیدا کردن کار برای آنها در سن 25 سالگی بیشتر خواهد بود.
• موفقیت بیشتر در زندگی: مهارت های اجتماعی خوب به کودکان برای داشتن آینده ای روشن تر نیز کمک میکنند. بنا بر بررسی نشریه ی American Journal of Public Health، مهارت های اجتماعی و عاطفی کودکان پیش دبستانی میتوانند پیش بینی کننده ی موفقیت های آنها در بزرگسالی باشند.
• روابط دوستانه ی قوی تر: کودکانی که مهارت های اجتماعی قوی تری دارند بهتر میتوانند با دیگران رابطه برقرار کرده و دوست پیدا کنند. بنا بر بررسی نشریه ی International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences داشتن روابط دوستانه در کودکی باعث بهبود سلامت ذهنی میشود.

روابط دوستانه به کودکان شانس تقویت مهارت های اجتماعی مانند حل مشکلات و تعارض ها را نیز میدهد.

پس عوارض احتمالی مهارت های اجتماعی ضعیف کدامند؟ کودکانی که فاقد مهارت های اجتماعی و عاطفی خوب باشند به احتمال زیاد:

• به کمک های دیگران وابسته خواهند شد.
• دچار مشکلات حقوقی خواهند شد.
• ممکن است به مواد مخدر اعتیاد پیدا کنند.
• در روابط عاطفی دچار مشکل خواهند شد.

فقدان مهارت های اجتماعی در ایجاد ارتباط با دیگران استرس را افزایش میدهد. برای مثال، دور بودن از خانواده برای کودکان استرس زاست. اینگونه کودکان نمیتوانند با دیگران ارتباط برقرار کرده و مهارت های اجتماعی ایشان تضعیف میشوند.

خبر خوب این است که مهارت های اجتماعی قابل آموزش هستند. برای اینکه به کودکان یاد دهید چگونه میتوانند با دیگران کنار بیایند، هرگز زود نیست. و البته هیچ وقت هم برای بهبود مهارت های آنها خیلی دیر نیست. ابتدا با ابتدایی ترین مهارت های اجتماعی شروع کنید و به مرور مهارت های کودک خود را بهبود ببخشید.

محققان دریافتند که تولید کورتیزول – هورمونی که در شرایط استرس زا ترشح میشود – در کودکان پس از یادگیری مهارت های اجتماعی جدید کاهش می یابد.

در ادامه 7 مهارت اجتماعی مهم برای کودکان و دستورالعمل های اجرایی آن را توضیح خواهیم داد : 

1- به اشتراک گذاری

تمایل به خوردن یک خوراکی با دوستان و یا استفاده از یک اسباب بازی با دیگران باعث پیدا کردن دوست و حفظ دوستی در کودکان میشود. بنا بر بررسی نشریه ی Psychological Science کودکان از دو سالگی به استفاده ی اشتراکی از دارایی خود تمایل پیدا میکنند اما معمولا زمانی که دارایی شان بیش از نیازشان باشد این میل در آنها بیشتر است.

با این وجود، کودکان در سنین سه تا شش سالگی اغلب در مورد تقسیم دارایی خود، خودخواه هستند. ممکن است کودکان تمایل نداشته باشند که نیمی از کلوچه ی خود را با دوست خود به اشتراک بگذارند زیرا از نظر ایشان این بدان معناست که لذت کمتری خواهند برد. همین کودکان ممکن است به راحتی اسباب بازی ای که دیگر علاقه ای به بازی با آن را ندارند، به اشتراک بگذارند.

در هفت یا هشت سالگی، کودکان منصف تر شده و تمایل بیشتری برای به اشتراک گذاری دارند. کودکانی که احساس خوبی نسبت به خود دارند اغلب دارایی خود را به اشتراک می گذارند و اشتراک گذاری به آنها کمک می کند احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند. آموزش به اشتراک گذاشتن به بچه ها میتواند به افزایش عزت نفس آنها کمک کند.

– روش آموزش به اشتراک گذاری

اگرچه ممکن است شما نخواهید کودک خود را مجبور به اشتراک گذاری برخی از اسباب بازی هایش با دیگران کودکان کنید، اما میتوانید به طور مرتب این نکته را به او متذکر شوید.

کودک خود را برای به اشتراک گذاشتن دارایی اش تشویق کرده و به او نشان دهید که دیگران با استفاده از دارایی او چه احساس خوبی خواهند داشت. چیزی مانند این بگویید: ”حالا که تو تصمیم گرفتی که خوراکی خود را با خواهرت تقسیم کنی، شرط می بندم که او از این بابت بسیار خوشحال است. این کار بسیار خوبی است.”

2- همکاری کردن

همکاری به معنای انجام کاری به صورت مشترک برای دستیابی به یک هدف مشخص است. کودکانی که این همکاری کردن را آموخته اند به درخواست کمک دیگران احترام می گذارند. ایشان مشارکت، همکاری و کمک کردن را بلد هستند.

مهارت های همکاری مناسب، برای موفقیت در زندگی اجتماعی ضروری است. کودک شما باید در زمین بازی و همچنین در کلاس با همکلاسی ها و دوستان همکاری کند.

مهارت همکاری برای بزرگسالان نیز مهم است. بیشتر محیط های کاری به توانایی همکاری کارمندان با یکدیگر نیاز دارند. همکاری نکته ی کلیدی در داشتن روابط عاشقانه ی موفق نیز هست.

در حدود سه و نیم سالگی، کودکان میتوانند برای رسیدن به یک هدف مشترک با همسالان خود همکاری کنند. برای کودکان، همکاری ممکن است از ساختن یک برج اسباب بازی با یکدیگر تا انجام یک بازی که همگی باید در آن شرکت کنند را شامل شود.

بعضی کودکان به داشتن موقعیت رهبری تمایل دارند در حالی که ممکن است دیگران با پیروی از دستورالعمل ها احساس راحتی بیشتری کنند. در هر صورت، همکاری فرصت خوبی برای بچه ها است تا بیشتر در مورد خود بیاموزند.

 – روش آموزش همکاری

در مورد اهمیت کار تیمی و چگونگی بهتر پیش رفتن کارها زمانی که همگی با هم همکاری میکنند، صحبت کنید.

فرصت هایی را برای همکاری همه ی اعضا خانواده ایجاد کنید. مهم نیست که به هنگام آشپزی کردن به هر یک از اعضا وظیفه ای تخصیص دهید و یا یک کار خاص را با دیگر اعضای خانواده انجام دهید، حتما به اهمیت همکاری اشاره داشته باشید.

3 – توانایی گوش دادن

گوش دادن فقط ساکت ماندن نیست بلکه به معنای دریافت کامل صحبت های شخص دیگری است. گوش دادن همچنین یکی از مولفه های مهم داشتن ارتباطی سالم است. از این گذشته، بسیاری از آموختن ها در مدرسه به توانایی کودک در گوش دادن به سخنان معلم بستگی دارد.

هر چقدر که کودک بزرگتر میشود، دریافت اطلاعات، یادداشت برداری و تفکر در مورد صحبت های شنیده شده مهم تر میشود. به کودک خود برای تقویت مهارت شنیداری فرصت بدهید.

کودک شما باید با دانستن اینکه چگونه به رئیس، شریک عاطفی و دوستانش گوش فرا دهد، بزرگ شود. به احتمال زیاد فراگیری این مهارت در عصر دستگاه های دیجیتال دشوارتر است زیرا بسیاری از افراد به هنگام مکالمه به جای نگاه کردن به صورت گوینده، به گوشی تلفن خود زل میزنند.

–  روش آموزش گوش دادن

هنگام خواندن کتاب برای فرزندان خود، دائما توقف کنید و از آنها بخواهید تا در مورد آنچه میخوانید به شما توضیح دهند. مکث کنید و بگویید “هر آنچه تا اینجای داستان یادت مانده را برایم تعریف کن.”

به آنها کمک کنید تا جاهایی که به یاد ندارند را به یاد بیاورند و آنها را تشویق کنید که به گوش دادن به داستان ادامه دهند. به آنها اجازه ندهید وقتی دیگران صحبت میکنند حرف آنها را قطع کنند.

4 – اجرایی کردن دستورالعمل ها

کودکانی که دستورالعمل ها را رعایت نمیکنند، با عواقبی روبرو میشوند. ممکن است از آنها خواسته شود تا تکالیفشان را دوباره بنویسند و یا به خاطر بی ادبی شان تنبیه شوند؛ کودکان باید بدانند که اجرایی نکردن دستورالعمل ها برای ایشان مشکلاتی ایجاد خواهد کرد.

مهم نیست که از کودک خواسته اید تا اتاقش را مرتب کند و یا روی مهارت های فوتبالی اش کار کند، او باید یاد بگیرد که به دستور شما احترام گذاشته و آن را اجرایی کند.

پیش از اینکه از کودک انتظار داشته باشید دستورالعمل ها را اجرایی کنند، باید یاد بگیرید که چگونه از او بخواهید دستورالعمل ها را اجرایی کند. از انجام اشتباهات زیر خودداری کنید:

• به یک کودک در هر زمان بیش از یک کار ندهید: به جای اینکه بگویید: “کفش هایت را بردار، کتاب هایت را جمع کن و دستهایت را بشور” فقط کار اول را به ارجاع دهید و برای کارهای بعدی تا انجام کار قبلی صبر کنید.
• دستورات خود را در فرم سوال مطرح نکنید: مثلا گفتن اینکه “میخواهی اسباب بازی هایت را جمع کنی؟” یعنی به کودک اجازه میدهید تا جواب منفی بدهد! زمانی که به کودک کاری ارجاع میدهید، از او بخواهید تا حرف شما را تکرار کند. بپرسید: “الان باید چه کنی؟” و صبر کنید تا او حرف های شما را تکرار کند.
• فراموش نکنید که اشتباهات عادی هستند: برای کودکان عادی است که حواسشان پرت شود، عصبی شوند و یا کاری که باید انجام میدادند را فراموش کنند. به هر اشتباه به چشم فرصتی برای بیشتر آموختن و تقویت مهارت ها نگاه کنید.

– روش آموزش اجرایی کردن دستورالعمل ها

کودک خود را برای اجرایی کردن دستورالعمل ها با گفتن جملاتی مانند: “ممنونم که اولین باری که به شما گفتم، تلویزیون را خاموش کردی” تشویق کنید.

اگر فرزندانتان برای اجرایی کردن دستورالعمل ها تلاش می کنند، به آنها فرصت دهید تا پیروی از دستورات ساده را تمرین کنند. جملاتی مانند: “لطفا آن کتاب را به من بده” بگویید و آنها را برای انجام مسئولیت ها تشویق کنید.

5 – احترام به حریم شخصی

برخی کودکان در صحبت با دیگران کاملا آزادانه رفتار کرده و هرچه به ذهنشان میرسد به زبان می آورند؛ برخی دیگر به طور ناگهانی اطرافیان را بغل میکنند، به صورتی که ممکن است دیگران معذب شوند. مهم است که به کودکان یاد بدهیم به حریم شخصی دیگران احترام بگذارند.

در خانه قوانینی ایجاد کنید که به کودکان آموزش دهند چگونه به حریم شخصی دیگران احترام بگذارند. “وقتی دری بسته است، برای ورود حتما در بزن”، “به دیگران بدون اجازه دست نزن” و برخی مثال های دیگر.

اگر کودک شما بدون اجازه وسایل دیگران را برداشت و یا زمانی که عصبانی بود اطرافیان را هل داد، حتما تنبیهی در نظر بگیرید. اگر کودک به طور ناگهانی اطرافیان را بغل کرد و یا زمانی که اطرافیان صحبت میکنند به ایشان خیلی نزدیک شد، حتما از این فرصت استفاده کرده و به او متذکر شوید که این کارها دور از ادب هستند. او را به گوشه ای خلوت برده و نکات مهم در مورد احترام به حریم شخصی را برای او توضیح دهید.

– روش آموزش احترام به حریم شخصی

به کودک یاد بدهید تا موقع صحبت کردن به اندازه ی طول دست هایش از دیگران فاصله بگیرد. به او آموزش دهید که زمانی که در صف ایستاده است باید از نفر جلویی فاصله بگیرد و بدون اجازه به او دست نزند. بهتر است برای درک بهتر، برخی موقعیت ها را شبیه سازی کنید.

6- ارتباط چشمی

ارتباط چشمی قوی بخش مهمی از روابط است. برای برخی کودکان نگاه به چشم کسانی که صحبت میکنند، سخت است. مهم نیست که کودک شما خجالتی است و یا ترجیح میدهد به هنگام مکالمه با دیگران به زمین و یا جای دیگری خیره شود، شما باید روی اهمیت برقراری ارتباط چشمی تاکید کنید.

اگر برقراری ارتباط چشمی برای کودک شما سخت است، در حین مکالمه این موضوع را یادآور شوید. با لحنی مهربان از او بپرسید: “وقتی کسی با تو صحبت میکند باید به کجا نگاه کنی؟” نباید به حس خجالت کوچک، عصبانیت را نیز اضافه کنید. زمانی که این مشکل کودک حل شد حتما او را تشویق کنید.

– روش آموزش ارتباط چشمی

بهتر است به کودک خود نشان دهید که برقرار نکردن ارتباط چشمی در هنگام مکالمه چه حسی دارد:

• از او بخواهید که داستانی تعریف کند و خودتان به زمین و یا جای دیگری زل بزنید.
• سپس از او بخواهید که داستان دیگری تعریف کند و شما با او ارتباط چشمی برقرار کنید.
• سپس در مورد احساس او در دو موقعیت ایجاد شده، سوال بپرسید.

  7 – بیان جملات مودبانه / رفتار مودبانه

گفتن “لطفا” و “ممنون” و مودبانه رفتار کردن سر میز غذا، به کودک شما کمک میکند تا رفتار درست و مودبانه را بیاموزد. معلمان، والدین و کودکان دیگر به کودکی خوش رفتار احترام میگذارند.

البته که آموزش رفتار مودبانه گاهی سخت است. ممکن است کودکان سر میز غذا بادگلو بزنند و یا ناشکری کنند، اما باید بدانند که رفتار بی ادبانه روی روابط آنها با دیگران موثر است. مهم است که کودکان مودب بوده و احترام گذاشتن به دیگران را یاد بگیرند. این رفتارها مخصوصا در مدرسه و منزل بسیار مهم هستند.

– روش آموزش بیان جملات مودبانه / رفتار مودبانه

با رفتار مودبانه ی خود الگوی خوبی برای کودکان باشید. این یعنی که دائما به کودک خود بگویید: “خیر، ممنونم” و “بله، لطفا”.

هنگام تعامل با افراد دیگر حتما مودبانه رفتار کنید. هنگامی که فرزندانتان رعایت ادب را فراموش کردند، نکات مهم را یادآوری کنید و سپس آنها را تشویق کنید.